اگر بخواهیم خیلی کلی به سؤال تایپوگرافی چیست پاسخ بدهیم:
تایپوگرافی یکی از شیوههای جدید هنری است و چنان که از اسمش پیداست، آمیزهای است از تایپ و گرافیک!
تا پایان این نوشته با ما همراه باشید تا با تایپوگرافی بیشتر آشنا شوید.
برای اطلاع از سایر خدمات چاپ روز نیز میتوانید روی دکمه زیر کلیک کنید
تاپیوگرافی چیست؟
تاپیوگرافی هنر تنظیم و چینش حروف در کنار یکدیگر است، آن هم با کمک طراحی و گرافیک.
به عبارت دیگر، تایپوگرافی وظیفه دارد طرحی خوانا و زیبا ارائه کند و در واقع کلمات و طراحی را با هم پیوند دهد.
این تکنیک با دستکاری عناصر گوناگونی از متن، همچون فاصله بین حروف، شکل نوشتاری حروف، فضای خالی اطراف آنها و مواردی از این دست شکل میگیرد.
تایپوگرافی کلمات را به عنصر بصری چشمنواز تبدیل میکند و حتی با نیمنگاهی توجه هر بینندهای را به خود جلب خواهد کرد.
تایپوگرافی از کجا آمد؟
تاریخچهی تایپوگرافی (typography) به قرنها پیش از میلاد مسیح باز میگردد.
حتی میتوان میتوان اولین تلاشهای بشر برای بیان مفاهیم را نوعی تایپوگرافی درنظر گرفت: مثلاً نقاشی بر در و دیوار غارها!
شروع رسمی و حرفهای استفاده از تایپوگرافی، زمانی بود که بشر فلزهای گوناگون ضرب کرد تا از آن به عنوان واحد پول برای داد و ستد استفاده کند.
قرنها گذشت و تایپوگرافی از شکلی به شکلی دیگر آرامآرام با بشر پیش آمد تا اینکه درنهایت در قرن بیستم و به کمک کدهای کامپیوتری رواج یافت و انگار به متن زندگی روزمره بشر آمد.
از منظر واژهشناسی تاپیوگرافی چیست؟
واژه انگلیسی تایپوگرافی (Typography)ریشه یونانی دارد.
این واژه از دو بخش تایپوس (Typos) و گرافیا (Graphia) تشکیل شده است. واژهی تایپوس به «شکل» و گرافیا به معنای «نوشتن» است.
سمتهای مختلف این واژه را در کنار هم قرار دهیم، در فارسی به ترکیب شکلنویسی یا شکلنگاری خواهیم رسید.
عناصر تایپوگرافی چیست؟
تمامی اجزایی که باعث میشوند یا کمک میکنند یک کلمه از نظر بصری برجسته و زیبا دیده شود، عناصر تایپوگرافی نام دارند.
عناصر تایپوگرافی با توجه به نوع کارکردشان به دو دسته تقسیم میشوند: عناصر بنیادی و عناصر پیشرفته.
دوست دارید درباره عناصر تایپوگرافی کمی بیشتر بدانید؟
با ما همراه باشید تا در ادامه برایتان بگوییم عناصر بنیادی و عناصر پیشرفته تایپوگرافی چیست.
عناصر بنیادی
عناصر بنیادی تایپوگرافی عبارت است از:
- تایپفیس (Typefce) یا طرح حروف: این اصطلاح به نام طرح کاراکترهای متن اشاره دارد.
Arial و Helvetica دو نمونه از متداولترین تایپفیسها هستند. - فونت: به طرح خاصی از تایپفیسها گفته میشودکه دارای ارتفاع و پهنای مشخصی است.
Calibri، Tahoma، Times New Roman مشهورترین و شاید پرکاربردترین فونتها در دنیای نوشتاری هستند. - ارتفاع کاراکتر (x-height): همانطور که گفتیم، هر تایپفیس دارای اندازهی مشخصی است، به ارتفاع هر کاراکتر x-height گفته میشود.
طراحان باید در هنگام استفاده از دو تایپفیس متفاوت به ارتفاع آنها دقت کنند و کاراکترهایی با ارتفاع یکسان انتخاب کنند. - پهنای تنظیمشده کاراکتر: پهنای تنظیمشده به فضایی گفته میشود که کاراکتر و فضای حائل هر یک از آنها اشغال میکند.
بد نیست بدانید که سیستم خاصی برای اندازهگیری حروف وجود داد که به سیستم امتیازدهی معروف است.
در این سیستم یک امتیاز مساوی با ۴.۴ سانتیمتر و ۱۲ امتیاز مساوی با یک پیکاست.
عناصر پیشرفته
عناصر پیشرفته تایپوگرافی عبارت است از:
- فاصلهی بین خطوط (Leading): یدینگ یا فاصلهی بین خطوط، به فضای موجود بین یک خط با خطوط بالایی و پایینی خود گفته میشود.
بیشتر انتشاراتیها فاصلهی بین خطوط را چیزی حدود ۱.۲۵ تا ۱.۵ برابر اندازه کاراکتر استفادهشده در نظر میگیرند. - فاصله بین کاراکترها (Tracking): به فاصله بین کاراکترها ترکینگ یا فاصلهی بین حروف گفته میشود.
- فاصلهی بین کاراکتر و حروف (Kerning):کرنینگ نیز شبیه به ترکینگ است با این تفاوت که این بار صحبت از فاصلهای دیگر است: فاصله بین کاراکتر و حرف از یکدیگر.
- طول خط: به طول استاندارد متن گفته میشود و آن را با حاشیههای صفحه کنترل میکنند.
- سلسله مراتب: سلسله مراتب با سایزبندی عنوانها و زیرعنوانها خواننده را در طول متن هدایت میکند
طبق قوانین سلسله مراتب تایپوگرافی، عنوان اصلی با اندازهی بزرگ، زیرعنوانها با اندازهی متوسط و متن اصلی با اندازه کوچک نوشته میشوند. - اندازه: معیار اصلی نشاندهنده سلسله مراتب در متن است و با کمک رنگها، ابعاد و فاصلهها مشخص میشود.
کاربردهای تایپوگرافی چیست؟
گفتیم که هدف اصلی تایپوگرافی تنظیم چینش حروف و کاراکترهای متن است. چگونه؟ به گونهای که متن را برجسته، خوانا و زیبا جلوه دهد.
رد پای تایپوگرافی را میتوان در جاهای مختلف دید.
هر جایی که با متن و حروف سر و کار دارد و میتواند با طراحی پیوند بخورد:
از حروفچینی روزنامهها گرفته تا کارهای دمدستیتری همچون خطاطی!
برای آشنایی هرچه دقیقتر شما با کاربردهای تایپوگرافی، چند مورد از مهمترین حوزههای استفاده از تایپوگرافی را درادامه نام میبریم:
طراحی اسناد، ساخت ارائهها، طراحی نقشهها و عنوانها، طراحی لباس، طراحی صنعتی لوازم خانگی و مصرفی، برای انتشار اشعار مختلف، صنعت خودرو، تقویت برند.
اصول طراحی تایپوگرافی چیست؟
برای اینکه بتوانید تایپوگرافی حرفهای و خلاقانهای ارائه کنید، پیش از هرچیز باید با قوانین آن آشنا باشید.
درادامه ۵ اصل طراحی تایپوگرافی را به شما معرفی میکنیم:
- رعایت تعادل بهگونهای که ساختاری همیشگی ایجاد کند.
- سلسله مراتبی که تشکیلات و مسیر حرکت را مشخص کند.
- با ایجاد کنتراست (تضاد) بر نکات مهم تأکید کنید.
- از المان تکرار برای ایجاد حس سازگاری و آشنایی بهره ببرید.
- برای ایجاد تصویری قدرتمند و ساختاریافته ترازها را تنظیم کنید.
در کنار رعایت این اصول شاید بد نباشد ۳ تا فوت کوزهگری را هم فاش کنیم:
- همیشه باید توجه کنید به تصاویری که با کلماتتان خلق کردهاید.
- ذهنتان را درگیر کار کنید .
- سعی کنید به جای پیام نهفته در کلمات،چهره عیان آنها را ببینید.
نمونههایی از تایپوگرافی بهیادماندنی
حالا که گفتیم تایپوگرافی چیست و از کجا آمده و چه کاربردهایی دارد،بد نیست با چند نمونه تایپوگرافی هم آشنا شویم.
ابتدا سه نمونه تایپوگرافی موفق ایرانی مثال میزنیم و بعد میرویم سراغ سه شرکت خارجی.
نمونههای ایرانی تایپوگرافی موفق
بیتردید یکی از نشانههای موفقیت هر کاری این است که به یادماندنی شود.
در ادامه سه نمونه بهیادماندنی و خاطرهانگیز تایپوگرافی برای ایرانیها را مثال میزنیم:
لوگوی برنامه نود
یکی از این لوگوهای محبوب که به روش تایپوگرافی طراحی شدهاند، لوگوی برنامهی تلویزیونی نود است که برنامهای درباره فوتبال بود.
لوگوی این برنامه عدد ۹۰ انگلیسی را به تصویر میکشد.
صفر در این تایپوگرافی شکل توپ را تداعی میکند. استفاده از خطوط باریک، رنگ شاد و زنده است.
طرح بسیار ساده در این تایپوگرافی، حس نشاط و سرزندگی تماشای بازی فوتبال را به بیننده القا میکند.
از طرفی توجه به این نکته که فوتبال ۹۰ دقیقه است نام برند و هدف آن را بهخوبی منتقل میکند.
لوگوی ایران خودرو
لوگوی ایران خودرو یکی از نمونههای تایپوگرافی ایرانی است.
این تایپوگرافی سعی دارد با خطوط کشیده و برجسته، قدرت و سرعت محصولات خود را در عین زیبایی نشان دهد.
لوگوی علامت استاندارد
لوگوی علامت استاندارد ایران، بهنحوی طراحی شده است که هم کلمه ISIRI در انگلیسی را به خارجیها نشان دهد و هم واژه فارسی «ایران» را در ذهن بیننده ایرانی یا فارسیزبان تداعی کند.
استفاده از رنگ سیاه و طراحی بسیار ساده در این لوگو، نشان میدهد که تایپوگرافی در انتقال پیام نقش مهم و اساسی دارد.
نمونههای خارجی تایپوگرافی موفق
حالا که در قسمت قبل یادآوری کردیم سه نمونه موفق ایرانی از تایپوگرافی چیست، میرویم سراغ سه نمونه خارجی:
شرکت ایریگیشن پراز (Irrigation Pros)
شرکت ایریگیشن پراز (Irrigation Pros) از نمونههای طراحی تایپوگرافی لوگو است که با استفاده از رنگهای زنده، هیجان و سرزندگی را برای برندی صنعتی به ارمغان بیاورد.
لوگوی اتومبیل اینک (Automobile Inc)
لوگوی اتومبیل اینک (Automobile Inc)با استفاده از خطوط براق، درخشنده و نرم یادآور سه ویژگی اصلی ماشینهای لوکس است.
شرکت کریتیو پرینتینگ (Creative Printing)
تایپوگرافی لوگوی شرکت کریتیو پرینتینگ (Creative Printing)به خوبی معنای نامش یعنی چاپ خلاقانه را تداعی میکند و به تصویر میکشد.
از آنجا که این شرکت در کار چاپ است و چاپ هم با رنگ در ارتباط است در طراحی تایپوگرافی خود از رنگهای شاد و چشمنواز و انرژیبخش استفاده کرده است.
از خلاقیت این تایپوگرافی همین بس که از طرفی حرف (i) در آن طوری طراحی شده است که نشاندهنده و یادآور پرینت کردن باشد و در عین حال مانند علامت تعجب جلوه کند و چه انتخابی هوشمندانهتر و خلاقانهتر از این؟
جمعبندی
تاپیوگرافی چیست؟ چنان که از اسمش پیداست تلفیقی از پیوند تایپ و گرافیک است.
کاربردهای مختلفی هم دارد از نوشتن اشعار گرفته تا صنعت خودرو و طراحی لوگو.
طراحی تایپوگرافی که از قرن بیستم پیوند آن با زندگی آدمیزاد بیشتر و مدرنتر شده، عناصر بنیادی و پیشرفته دارد.
از بین نمونههای موفق تایپوگرافی ایرانی به لوگوی برنامه نود و علامت استاندارد ایران و شرکت ایرانخودرو اشاره کردیم. سه نمونه تایپوگرافی خارجی هم نام بردیم.
تایپوگرافی چه شرکتی در خاطرتان مانده است؟ خوشحال میشویم برایمان بنویسید.