اگر شما هم کنجکاوید بدانید اجزای جلد کتاب شامل چه بخشهایی میشود، لطفاً با ما همراه باشید.
به مجموعهای از صفحات نوشتهشده کتاب میگویند که دارای ساختاری متشکل از اجزای بیرونی و درونی است.
به عنوان یک ناشر، نویسنده، طراح و یا خواننده کتاب بهتر است با اجزای اصلی کتاب آشنا شوید.
اجزای درونی کتاب شامل صفحات عنوان، فهرست، شناسنامه و موارد مشابه است.
در ادامه، ابتدا به توضیح جلد کتاب و سپس اجزا آن به عنوان ساختار بیرونی یک اثر خواهیم پرداخت:
اجزای جلد کتاب
اولین بخش فیزیکی یک کتاب جلد آن است و در آخرین مرحله پیش از انتشار طراحی و چاپ میشود.
جلد یک کتاب تاثیر زیادی در جذب مخاطب دارد و باید با استفاده از دو عنصر متن و تصویرگری مناسب، پیام یا احساسی از موضوع کتاب را به مخاطب و خواننده انتقال دهد.
امروزه ناشران برای جلد کتابها، از یک نوع قالب اختصاصی برای برند خود استفاده میکنند و برای هریک از کتابهای خود فقط در این قالب، تغییرات جزئی ایجاد کرده و سپس اثر خود را آماده چاپ و انتشار میکنند.
جلد یا به عبارتی پوشش بیرونی کتاب از نظر جنس به دو دسته تقسیم میشود:
1- جلد سخت یا مقوایی (casebound (hardcover)):
این دسته از جلدها دوام بیشتری دارند و اغلب برای کتب نفیسی نظیر قرآن، دیوان حافظ و موارد مشابه کاربرد دارند.
2- جلد نرم، شومیزی یا کاغذی (paperbound (softcover)):
این نوع جلد از جنس مقوای نازک مشابه گلاسه است.
این تقسیمبندی صرف نظر از نوع چاپ (افست، سنتی یا دیجیتال) در نظر گرفته شده است و هدف اصلی در هر دو دسته از جلدها، انتقال اطلاعاتی مانند عنوان کتاب، نام نویسنده، ناشر، سال چاپ و سایر موارد است.
برای آشنایی بیشتر با این موضوع میتوانید روی دکمه زیر کلیک کنید:
جلد کتاب از چه اجزایی تشکیل شده است؟
:اهل فن، اجزا جلد کتاب را با اصطلاحات زیر میشناسند
روکش یا لفاف
خارجی ترین بخش اجزا جلد کتاب پوششی کاغذی است که به دو دلیل محافظت از کتاب و یا برای زیبایی آن استفاده میشود.
معمولا مطالبی روی روکشها نوشته نمیشود و سطح داخلی آنها سفید و خالی است.
لبه برگردان روکش
لبه برگردان میان جلد و بدنه کتاب قرار میگیرد و چون همیشه اندازه آن کمی از جلد کتاب بزرگتر است، مقدار اضافی آن از دو طرف تا میخورد.
لبه برگردانهای کتابهایی که جلد نرم یا شومیزی دارند، معمولا از جنس کاغذ هستند.
در سطح داخلی لبه برگردانها توضیحات مختصری از کتاب و نویسنده آن نوشته میشود.
باند یدک روکش
باند یدک روکش، نواری پهن است که بر روی آن قیمت و یا اطلاعات اضافی در مورد کتاب نگاشته میشود.
از این نوار هم در کتبی که روکش ندارند و هم در کتب دارای روکش، استفاده میکنند.
روی جلد کتاب (Front cover)
نخستین سطح بیرونی جلد کتاب و نخستین سطح روکش کتاب را، روی جلد کتاب مینامند.
در کتابهایی که از روکش استفاده میشود، عنوان را بر روی روکش مینویسند و اگر کتابی روکش نداشته باشد، عنوان بر روی جلد آن کتاب درج میشود.
معمولا مخاطب و خواننده کتاب انتظار دارد در اولین نگاه اطلاعاتی کلی از یک کتاب دریافت کند تا بتواند در مورد انتخاب آن تصمیمگیری کند.
از این رو، نام مولف، نام کتاب، نام ناشر، مترجم و شماره ویراست از جمله موارد مهمی هستند که باید بر روی جلد کتاب نوشته شوند.
فونتهای مورد استفاده در متون روی جلد کتاب باید به دقت انتخاب شوند زیرا تاثیر زیادی در جذب مخاطب دارند.
معمولا اکثر ناشران فونتهای ساده و برجسته را ترجیح میدهند.
اما برخی از ناشران هم تمایل دارند که از تایپوگرافیهایی استفاده کنند که احساس محتوا مانند غم، شادی و یا ماجراجویی را به مخاطب انتقال دهد.
پشت جلد کتاب (Back cover)
به آخرین سطح جلد کتاب و آخرین سطح روکش، پشت جلد کتاب میگویند.
زمانیکه مخاطب پشت جلد کتاب را بررسی میکند، به این معنی است که جلد روی کتاب به اندازه کافی نظر مخاطب را جلب کرده است و فرد با بررسی پشت جلد، کتاب را مجدداً برای خرید مورد ارزیابی قرار میدهد.
برحسب سلیقه و صلاحدید ناشران، گاه پشت جلد کتاب خالی و ساده است و گاه توضیح و خلاصهای در مورد موضوع کتاب نوشته میشود.
از دیگر اطلاعات مندرج پشت جلد کتاب میتوان به تصویر نویسنده، بارکد، تبلیغات و قیمت کتاب اشاره کرد.
عطف
یکی دیگر از اجزای جلد کتاب، عطف است.
عطف عبارت است از پشت قطر کتاب (روکشدار یا بدون روکش) یا قسمت صحافی کتاب.
با در نظر گرفتن قطر یک کتاب، مطالب بر روی عطف کتاب به صورت عمودی و یا افقی نوشته میشود.
تنها مطالبی که در این قسمت درج میشود شامل آرم ناشر، نام مولف و عنوان کتاب است.
با توجه به سلیقه طراح کتاب، مطالب در حالت عمودی یا از بالا به پایین (رایج در کتب انگلیسی و آمریکائی) و یا از پایین به بالا (رایج در کتابهای اروپائی) نوشته میشوند.
شیرازه
این بخش از اجزای جلد کتاب عبارت است از نواری پهن که برای کتابهایی با بیش از 130 صفحه استفاده میشود و ابتدا و انتهای آن دارای بندی با رنگهای مختلف سفید، آبی، سرخ و قهوهای است.
برای شیرازه کتاب معمولا از واژه Spine استفاده میشود زیرا همانند ستون فقرات و سیستم عصبی برای یک کتاب عمل میکند.
نام شرکت انتشارات، نویسنده و مترجم معمولا در شیرازه یک کتاب نوشته میشود و باید خوانایی این مطالب در بخش شیرازه کتاب، به اندازهای بشد که مخاطب از فاصله دور هم بتواند آن را بخواند.
آستر بدرقه
آستر بدرقه یک ورقه سرتاسری است اما بخشی از آن جزو بدنه کتاب است و بخش دیگر آن به سطح داخلی جلد میچسبد.
ممکن است برحسب نیاز یا سلیقه ناشر در سرتاسر آستر بدرقه مواردی مانند نقشه چاپ شود.
برگ آزاد
پس از آستر بدرقه، برگی قرار میگیرد که به آن برگ آزاد میگویند.
این برگ در شمارش صفحات به حساب نمیآید و روی آن چیزی نوشته نمیشود.
بدنه کتاب
به مجموعه صفحات کتاب گفته میشود.
برش
منظور از این واژه، برش خارجی در صنعت چاپ است.
برش عبارت است از سه لبه آزاد برگها که پس از صحافی کتاب، با ماشین بریده میشود و شکل منظمی پیدا میکند.
برخی از برشها ممکن است رنگی و طلائی باشند.
نوار نشان
یکی از اجزا جلد کتاب که میتواند به خواننده کمک زیادی کند همین نوار نشان است.
معمولا در برخی کتابها برای اینکه خواننده بتواند به راحتی صفحات کتاب را تا بخشی که مطالعه کرده است، نشان کند، نواری بسیار نازک از پارچه قرار میدهند که به آن نوار نشان گفته میشود.
نوار نشان از بالا به شیرازه متصل است و سر دیگر آن آزاد است تا خواننده بتوانند در هر قسمت از برگههای کتاب که تمایل دارد، قرار دهد.
صحافی
به متصل کردن برگههای کتاب و جلد کردن همه آنها به عنوان یک مجموعه واحد، صحافی میگویند.
ناودان
به آن قسمت از اجرای جلد کتاب که در آن دو حاشيه داخلى از دو صفحه متقابل یا مقابل هم که از سمت منتهىاليه داخلى کتاب صحافى شده، باشد، ناودان میگویند.
این قسمت در پشت جلد کتاب، به ویژه هنگامی که کتاب قطور باشد، کمی طولانی به نظر میرسد و چون حالت دایرهوار دارد و با توجه به قد کتاب، معمولاً بلند است، آن را ناودان نامیدهاند.
تا
به منتهیالیه تاخورده صفحات پس از صحافی و اتصال آنها، تا گفته میشود.
جمعبندی
سرمایهگذاری از نظر زمان و هزینه بر روی اجزا جلد کتاب میتواند تا حد زیادی مخاطبان کتاب شما را افزایش دهد.
طرح جلد حرفهای وسیلهای برای تبلیغات یک کتاب است و دقت در طراحی آن، توجه خواننده را به خود جلب میکند.
برهمین اساس، پیشنهاد میشود اگر شما یک ناشر و نویسنده هستید، همواره دقت نظر خود را بر روی طراحی جلد کتاب حفظ کنید.